Książka przedstawia wyniki przedsięwzięcia badawczego, którego przedmiotem stały się znaczenia nadawane pracy oraz samookreślenia tożsamości podmiotów pracy. Kontrastywna fenomenografia uzupełniona Krytyczną Analizą Dyskursu pozwala określić ponadindywidualne sensy pracy, a także prześledzić przekształcenia się znaczeń pracy w cyklu życia. Badania osadzone są w paradygmacie krytycznym pedagogiki, a także inspirowane są rozwiązaniami przyjmowanymi w studiach kulturowych. Główny zamysł książki – do czego nawiązuje tytuł – polega na zbudowaniu dystansu względem tradycyjnej pedagogiki pracy, która redukuje funkcje szkoły do odpowiadania na zapotrzebowania rynku pracy. Zderzenie założeń paradygmatu konserwatywnego w pedagogice pracy ze znaczeniami nadawanymi pracy nie pozostawia wątpliwości, iż główny problem na styku człowiek-wychowanie-praca jest problemem demokratycznej kontroli nad gospodarką w ogóle, a miejscem pracy w szczególności.

OD REDAKCJI "Zaczęła się wprawdzie przed 30 laty, ale wiek XXI przynosi jej wyraźną intensyfikację i konkretyzację. Chodzi o debatę na temat znaczenia wiedzy dla gospodarki i życia społecznego. Debata jest tym bardziej potrzebna, że problem nie jest jednoznaczny, a rozmaite perspektywy badawcze i praktyczne, niekiedy bardzo różniące się między sobą, wzbogacają argumentację. Niniejszy zeszyt „Przeglądu Socjologicznego” poświęcamy zagadnieniu „społeczeństwa wiedzy” (knowledge-based society) w zróżnicowanym interdyscyplinarnie i analitycznie ujęciu".(fragment)

Wspólną ramą odniesienia dla artykułów zamieszczonych w tomie 64/3 Przeglądu Socjologicznego jest szeroko rozumiana problematyka kultury rozważana w odniesieniu do różnych aspektów współczesności. Autorzy tekstów koncentrują się zwłaszcza na tematyce konsumpcji kulturowej, socjologii muzyki oraz przemianach religijności. Punktem wyjścia dla rozważań na temat, często ostatnio dyskutowanego, zjawiska konsumpcji kulturowej jest analiza oparta o charakterystykę struktury współczesnego społeczeństwa (po)nowoczesnego i związanej z tym płynności gustów odbiorców. Na uwagę zasługuje tu zwłaszcza dyskutowane w tekstach pojęcie wszystkożerności, jak się zdaje, niewystarczająco wykorzystywane w polskiej socjologii kultury. Z kolei intencją Autorów artykułów prezentujących dorobek socjologii muzyki było przede wszystkim przedstawienie Czytelnikowi tej, ciągle mało znanej w socjologii polskiej, subdyscypliny. Teksty mają charakter informacyjno-analityczny. Ich lektura daje wyobrażenie o pracach badawczych i zainteresowaniach teoretycznych socjologów muzyki oraz umożliwia wgląd do szerokiej literatury przedmiotu. Ostatni zamieszczony w tym tomie Przeglądu Socjologicznego tekst poświęcony jest problematyce religijności w Rosji. W artykule przedstawiony jest zarówno kontekst historyczny jak i zachodzące współcześnie w społeczeństwie rosyjskim procesy przemian religijności. Rozpatrywane tu kwestie, w perspektywie szerzej rozumianych zmian kulturowych i społecznych, można rozważać nie tylko w odniesieniu do zaprezentowanego studium przypadku.

Książka stanowi propozycję socjologicznej analizy polskiej historiografii dziejów najnowszych, traktującą tworzenie historii Polski jako typ polityki publicznej. Na podstawie bogatego materiału empirycznego i korzystając z wielu metod badawczych, przede wszystkim socjologii pól Pierre’a Bourdieu, autor dowodzi, że polityka ta prowadzona była, choć nieco innymi metodami, zarówno w okresie Polski Ludowej, jak i po upadku komunizmu. W tym ujęciu badani przez niego historycy jawią się też jako współtwórcy tak rozumianej polityki historycznej, z konieczności uwikłani w procesy instrumentalizacji historii, które Valentin Behr bada w sposób systematyczny w kategoriach związków pomiędzy polami społecznymi. W pracy wskazano na liczne i czasem nieoczywiste elementy ciągłości „pola polskiej historiografii”, w tym stałe tendencje łączące okresy PRL i III RP. Autor proponuje perspektywę traktującą tworzenie historii Polski jako typ polityki publicznej. Studium stanowi istotny wkład do wiedzy o polskiej historiografii dziejów najnowszych, ale przede wszystkim do socjologii wiedzy i badań nad polską inteligencją. Autonomię historii najnowszej oraz zmieniające się historycznie polityczne ograniczenia, jakim podlega, zanalizowano na dwóch płaszczyznach: na poziomie prowadzonej przez władze państwowe polityki historycznej oraz samych badań historycznych. Pierwszy zakres dotyczy ograniczeń politycznych pochodzących z zewnątrz pola historii oraz sposobów, w jaki historycy się do nich dostosowują. Drugi zaś – politycznych ograniczeń istniejących wewnątrz pola, które przejawiają się intelektualnym zaangażowaniem historyków i odnoszą się również do rywalizacji właściwej polu akademickiemu. […] Oba te rodzaje napięć zmniejszają niezależność badań historycznych. W pracy podjęto próbę ukazania, w jaki sposób logika wewnętrznej rywalizacji na polu historii polega właśnie na pozycjonowaniu się wobec pochodzących z zewnątrz ograniczeń, […] mogą[cych] jednocześnie stać się zasobami dla aktorów, którzy je sobie przyswoją. (Ze Wstępu) Biorąc pod uwagę rozmach prezentowanego dzieła, stanowi ono bez wątpienia pionierskie, systematyczne badanie ewolucji pola wybranej nauki i jej elit, i będzie niezwykle ważnym punktem odniesienia dla wszystkich badaczy dziejów polskich elit i nauki polskiej, a jednocześnie niebywale istotnym łącznikiem pomiędzy badaniami krajowymi a międzynarodowymi. (Z przedmowy prof. Tomasza Zaryckiego) Publikacja na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 3.0 PL (CC BY 3.0 PL) (pełna treść wzorca dostępna pod adresem: http://creativecommons.org/licenses/by/3.0/pl/legalcode). Książka Valentina Behra stanowi ciekawy i odmienny od dotychczasowych ujęć wkład do debaty nad polityką historyczną jako zjawiskiem. Umieszcza je poza zaangażowanymi ideowo i politycznie sporami historyków, znajdując inny kontekst – [analizując je] jako wyraz prowadzonych przez państwo polityk publicznych, ale także rozpatrując historyków jako aktorów istotnych w ich tworzeniu i wdrażaniu. (Z recenzji dr hab. Agnieszki Kolasy-Nowak) Historia polskiego środowiska historycznego badana była dotąd innymi metodami, niż zrobił to Valentin Behr. Podejście Behra do historiografii i historyków w powojennej Polsce nie było dotąd stosowane i w tym sensie jest nowatorskie i godne upowszechnienia. [...] Dodatkową zaletą książki Behra jest fakt, że charakteryzuje ją większa swoboda i klarowność interpretacji, która przynajmniej częściowo związana jest pewnie z faktem, że Behr nie był uczestnikiem opisywanego świata i gier w polu polskiej historiografii. (Z recenzji prof. Anny Sosnowskiej-Jordanovskiej) ********* Postwar Polish Historiography as a Battle Field. A Study in Sociology of Knowledge and Politics The book proposes a sociological analysis of Polish historiography of the contemporary period that treats the creation of Polish history as a type of public policy. Based on rich empirical material and using a number of research methods, most notably Pierre Bourdieu’s sociology of fields, the author argues that policy of this kind was pursued, albeit using somewhat different methods, both in the People’s Republic of Poland and after the fall of communism. In keeping with this approach, the historians he studies are also seen as co-creators of historical policy, inevitably entangled in processes of instrumentalizing history, which Valentin Behr systematically investigates in terms of interrelations between social fields. ********* Dr Valentin Behr (ORCID 0000-0001-6735-8793) – socjolog afiliowany w Centrum Badawczym SAGE (CNRS i Uniwersytet Strasburski). Uzyskał stopień doktora nauk politycznych na Uniwersytecie Strasburskim w 2017 roku. Były pracownik naukowy na Uniwersytecie Warszawskim (Instytut Studiów Społecznych im. Profesora Roberta Zajonca oraz Ośrodek Kultury Francuskiej i Studiów Frankofońskich). Jego główne zainteresowania badawcze obejmują politykę historyczną, socjologię wiedzy i idei oraz socjologię elit.

OD REDAKCJI JAK KSZTAŁCIĆ SOCJOLOGÓW? Niniejszy zeszyt Przeglądu Socjologicznego jest poświęcony problemom dydaktycznym. Jakkolwiek dydaktyka dominuje w codziennej działalności nauczycieli akademickich, rzadko jest przedmiotem debaty ponadlokalnej (czyli dotyczącej bieżących spraw organizacyjnych), analizującej sens i charakter studiów socjologicznych. Jesteśmy w trakcie przemian szkolnictwa wyższego ze względu na nowe Ustawy oraz wdrażanie doświadczeń i ustaleń Unii Europejskiej (proces boloński, krajowe ramy kwalifikacyjne). Przemiany te są odpowiedzią na wyzwania współczesności. Są też przedmiotem dyskusji w środowisku socjologów, w ramach Konferencji Instytutów Socjologii, na konferencjach (m.in. w Szkole Wyższej Psychologii Społecznej – listopad 2010) i na Zjeździe w Krakowie (wrzesień-2010). Takie właśnie są źródła prezentowanych tekstów.